Adı duyulduğunda bile kalplerin ritmini hızlandıran bir efsane: Şahmeran! Hikayesi ise yalnızca bir masal değil, aynı zamanda büyük bir kültürün izlerini taşıyor. Hadi sırt çantanı hazırla, Şahmeran hikayesi gerçek mi değil mi öğrenmek için Mezopotamya’nın mistik atmosferine doğru bir yolculuğa çıkalım. Mitolojik efsanelerin içerisinde kaybolmak, sıra dışı varlıklarla tanışmak, unutulmuş zamanlara seyahat etmek gerçekten heyecanlı olacak!

Bu yazımızda mitolojik efsaneler arasında oldukça popüler olan bir anlatıya odaklanıyoruz: Yarı kadın, yarı yılan bir varlık… Evet, konumuz Şahmeran! Tarihi kaynaklara göre Şahmeran efsanesi Hint, İran, Yunan, İbrani ve Arap kaynaklarından izler taşıyor. Şahmeran olayı ne diye soracak olursan bu hikaye bize binlerce yıl öncesine dayanan, yerin yedi kat altında yaşayan akıllı ve merhametli yılana dair bir efsaneyi fısıldıyor. Meraklanmaya başladıysan hadi, sen de aramıza katıl ve Şahmeran efsanesini keşfet!

İçindekiler

Şahmeran Nedir, Ne Anlama Gelir?

Şahmeran, Farsça kökenli bir kelime olup şah (kral) ve maran (yılanlar) sözcüklerinden türetilmesi itibarıyla “yılanların şahı” anlamına geliyor. Anadolu mitolojisinde ise Şahmeran, yaşlanmayan ve öldüğünde ruhunun kızına geçtiğine inanılan bir varlık olarak tasvir ediliyor. Farsçada erkekler için kullanılan “şah” kelimesine rağmen Şahmeran efsanesindeki varlık dişi olarak anılıyor. Bu isim, halk arasında sıkça “Şahmaran” olarak da geçiyor.

Şahmeran Efsanesi Nedir?

Yoksul bir ailenin oğlu olan Cemşab bir gün arkadaşları tarafından bir mağaraya terk ediliyor. Cemşab, mağara duvarındaki bir delikten baktığında yemyeşil bahçeler ve akıl almaz güzellikte bir ortam görüyor. Böylece yılanlarla dolu bu gizemli dünyaya adım atıyor ve uzun yıllar burada yaşayarak Şahmeran’ın güvenini kazanıyor. Bir süre sonra ailesini özlediği için serbest kalmak isteyen Cemşab, Şahmeran’ın yerini açıklamama koşuluyla ailesine kavuşuyor.

Padişahın hastalanması ve Şahmeran’ın etini yemesi durumunda iyileşeceği söylentisi yayılınca Cemşab Şahmeran’ı ele veriyor. Böylelikle padişahın hayatını kurtaran Cemşab ödül olarak vezir yapılıyor. Ancak yılanlar Şahmeran’ın öldüğünden haberdar olmuyor. Şahmeran’ın öldüğünü anladıkları gün yılanların Tarsus’u istila edecekleri kehaneti de bu hikayeden süregeliyor.

Şahmeran Efsanesi Nereye Ait?

Şahmeran efsanesi, Akdeniz’in sıcak esintileriyle örülü şehri Mersin’in Tarsus ilçesine ait. Bu anlatı bölgenin kültürel mirasının önemli bir parçasını oluşturuyor. Türk mitolojisinin büyülü üyelerinden Şahmeran, Tarsus sokaklarında dilden dile dolaşan bir figür olarak yaşamaya devam ediyor. Söylentilere göre Şahmeran’ın öldürüldüğü hamam ise bugün hala ilçenin popüler turistik noktalarından biri. “Eski Hamam” ya da “Tarihi Şahmeran Hamamı” adlarıyla bilinen bu hamam, Tarsus’un en işlek noktalarından biri olan Adana Caddesi’nde yer alıyor.

Şahmeran’ın Gerçek Hikayesi Nedir?

Yukarıda bahsettiğimiz hikayenin efsane olduğuna ve asıl hikayenin başka bir versiyonla son bulduğuna inananlar var. Bu hikayeye göre Şahmeran öldüğü zaman vücudu parçalara bölünüyor ve bölünen üç parçanın ayrı ayrı suyu çıkarılıyor. Bu sulardan biri öldürücü olup diğeri ise içen kişiye bilgelik kazandırıyor. Lokman Hekim’in bilgelik kazandıran suyu içtiği ve böylelikle dünyaca ünlü bir bilim insanına dönüştüğüne inanılıyor. Üçüncü parçanın ise ağır hastalıkları tedavi eden iyileştirici bir gücü olduğu rivayet ediliyor.

Şahmeran Sembolü Neyi Simgeler?

Özellikle Tarsus ve Adana çevresi tarafından özümsenmiş olan Şahmeran sembolü bolluk, bereket ve iyilik kavramlarını temsil ediyor. Şahmeran’ın tıpkı nazar boncuğu gibi evleri kötülüklerden koruyan bir varlık olduğu düşünülüyor. Cam altına çizilmiş Şahmeran resimlerinin uğur getireceğine inanılarak odalara asılması oldukça yaygın bir gelenek. Hatta genç kadınların çeyizlerine de mutlaka Şahmeran sembolünün işlendiği eşyalar ekleniyor. Bir diğer rivayete göre ise dünya genelinde tıbbın sembolü olarak kullanılan yılan figürü, Şahmeran’ın tıp bilgisini Lokman Hekim’e aktarmasından ileri geliyor.

Şahmeran Hakkında İlginç Bilgiler

Türk edebiyatı ve sanatında önemli bir figür olan Şahmeran hakkında pek çok kişinin bilmediği teoriler de var. Örneğin;

Şahmeran kuyudan çıkarken yılanlara önce hamama, sonra da düğüne gideceğini söylüyor. Bu nedenle yılanların, Şahmeran’ın öldüğünü ancak kıyamet gününde anlayacağı ve hamamlardan başlayarak her yeri istila edeceğine inanılıyor.
Bazı hikayelerde Tarsus padişahının kızının Şahmeran’ın aşkı olduğu ve kızın peşinden hamama gitmesiyle ölüme sürüklendiği anlatılıyor.
Mitolojik bir figür olan Şahmeran’ın dindeki yeri de önemli bir tartışma konusu. Bu alandaki otoritelere göre Şahmeran anlatısı kültürel bir hikaye olup herhangi bir dini inanca dayanmıyor.
Rivayete göre Şahmeran’ı görenler hamama girdiğinde sırtları pul pul oluyor. Şahmeran’ın yerini bilen kişileri bulmanın yolu da bu kişilerin sırtını hamamda kontrol etmekten geçiyor.
Şahmeran’ın kızı hakkında pek çok kurgu bulunsa da Tarsus efsanelerinde bu konuya değinilmiyor.
Şahmeran, anlatılan her hikayenin sonunda mutlaka ölüyor ve ölümü her seferinde hamamda gerçekleşiyor. Yani hala yaşadığı yönündeki bilgilere dayanarak sorulan Şahmeran şu an nerede soruları da yanıtsız kalıyor.

Öğrendiğin bilgilerden sonra Şahmeran’ın yaşadığı ve öldüğü rivayet edilen yerleri görmek isteyeceğini düşünüyoruz. Hadi, Mersin otellerinde ETS ile yerini hemen ayırt ve Şahmeran efsanesini yerinde keşfet!