İç Anadolu’nun kalbinde yer alan Niğde, kendine özgü mutfak kültürüyle damaklarda iz bırakıyor. Bereketli topraklarından çıkan taptaze sebzeler, Anadolu sofralarından eksik olmayan bulgur ve bakliyatla buluşuyor. Ortaya ise tam bir lezzet şovu çıkıyor! Bu yazımızda Niğde’nin meşhur yemeklerini mercek altına alıyor, Niğde mutfağının lezzet dolu dünyasına açılıyoruz!
Tarihi ipek yolu üzerinde bulunan Niğde, verimli tarım arazileri sayesinde zengin ve lezzet dolu sofralar sunuyor. Niğde mutfağının temelinde bulgur, bakliyat ve patates gibi yerel ürünler mevcut olsa da söz konusu et yemekleri olduğunda da bu gözde şehrin alternatifi bol! Bu kadim şehirde Niğde tavasından ditmeye, etli bamyadan mazaklı köftesine kadar lezzet dolu et yemeklerini deneyebilir ve damak şöleni yaşayabilirsin.
Tam da şehri çevreleyen Bolkar Dağları’nın etkisiyle gelişen hayvancılık, Niğde mutfağını şekillendiren unsurlardan. Et lezzetleri veya diğer sebzeli tarifler için Niğde’de nerede yemek yenir diye sorarsan Niğde yöresel yemeklerinin sunulduğu esnaf lokantalarından fırınlara kadar her köşenin ayrı bir cennet olduğunu söyleyebiliriz. Hatta tıpkı Malatya’da olduğu gibi burada da yemeklere lezzet katan özel bir meyve var!
Niğde ev yemeklerinde meşhur elmasının farklı şekillerde tatlılara yemeklere lezzet kattığını da görebilirsin. Buraya kadar anlattıklarımız ilgini çektiyse tahinli pideden Niğde tavasına, bor çorbasından mangır çorbasına kadar zengin mutfağıyla iştah kabartan Niğde mutfağına doğru birlikte keşfe çıkalım. Niğde’nin neyi meşhur diye merak edenleri yazımızın devamını incelemeye davet ediyoruz!
1. Niğde Mutfağının Olmazsa Olmazı: Geleneksel Çorbalar
Niğde’de özellikle kış sofralarına sıcacık bir dokunuşta bulunan çorbaların yeri bir başka! Öyle ki bu çorbalar bir başlangıçtan ziyade ana öğün olarak da tüketilebiliyor. Zengin ve doyurucu özellikleriyle öne çıkan Niğde çorbaları şehrin dört bir köşesinde rastlayabileceğin ve yöresel yemeklerin sunulduğu Niğde restoranlarından evlere kadar her yerde tüketiliyor.
Niğde mutfağında çorbalar sadece iç ısıtmakla kalmıyor, aynı zamanda kültürel bir hafızayı da yansıtıyor. Özellikle kemik suyuyla yapılan tarifler Niğde’de şifa niyetine tüketiliyor ve genellikle tereyağında kızdırılmış baharatlarla servis ediliyor. Yani anlayacağın Niğde’de meşhur olan çorbaların kendine has bir lezzeti kesinlikle mevcut. Yazının devamında mangır çorbasından meşhur arabaşına ve oğma çorbasına kadar tüm lezzetleri inceleyebilirsin. Niğde’nin geleneksel çorbaları neler merak ediyorsan okumaya devam et!
1.1 Mangır Çorbası
Adını Osmanlı Dönemi’nde kullanılan eski para birimi mangırdan alan bu nefis çorba, Niğde mutfağının en sevilen başlangıçlarından biri! Başlangıçlarda veya ana yemeklerde tüketilen mangır çorbası son derece doyurucu ve besleyici. İçinde küçük kare erişteler, nohutlar ve yeşil mercimek var. Tüm bu malzemelerin hepsi kemik suyunda birleşiyor ve üzerine tereyağında kızdırılmış nane dökülerek sunuluyor. Lezzetini ise büyük ölçüde kemik suyu ve sosundan alıyor.
Gördüğün gibi Türk mutfağında damaklara hitap eden birçok lezzet mangır çorbasında bir araya geliyor. Özellikle tereyağı ve naneli sosuyla bambaşka bir seviyeye taşınan mangır çorbası el yapımı erişteler ile zenginleştiriliyor. Hem doyurucu hem de şifa deposu olan mangır çorbasını Niğde yemek yerlerinde deneyebilirsin. Unutmadan, gezi öncesi avantajlı Niğde otobüs bileti fiyatlarını inceleyebilir, Etstur ayrıcalıklarından faydalanabilirsin!
1.2 Arabaşı Çorbası
İç Anadolu’nun ikonik lezzetlerinden biri olan arabaşı çorbası, Niğde’de bambaşka bir yorumla karşımıza çıkıyor. Acılı mı acılı ve bol limonlu bu nefis çorba genellikle hindi veya tavuk etiyle hazırlanıyor. Anlayacağın arabaşı çorbası hem doyuruculuğu hem de iç ısıtan lezzetiyle damak çatlatıyor. Zaten Niğde yemeklerine baktığımızda hem lezzetin hem de doyuruculuğun ön planda olduğunu görebiliyoruz. Yani Niğde mutfağının bir nevi işlevsel olduğunu da söyleyebiliriz!
Tabii henüz bu çorbanın asıl özelliğine değinmedik bile. Arabaşı çorbasının yanında servis edilen büyük hamur parçaları bu yemeği özel kılan unsurlardan. Un ve suyla pişirilen bu kıvamlı hamur tepsilere dökülüp soğutuluyor ve sonra baklava dilimi şeklinde kesiliyor. Hatta pek çok kişi arabaşı hamurunu çiğnemeden direkt yutuyor. Eğer bir kültür tabağa nasıl yansır diye merak ediyorsan Niğde’de arabaşı çorbasını mutlaka denemelisin!
1.3. Oğma Çorbası (Ovmaç Çorbası)
Ovmaç Çorbası ya da yöredeki adıyla oğma çorbası Niğde’nin nostaljik lezzetlerinden biri. İsmini un, su ve tuzla hazırlanan hamurun avuç içinde ovulup minik parçalar haline getirilmesinden alıyor. Sonrası mı? Ovmaç çorbası son adımda salçalı ve naneli mis gibi bir sosla birleşiyor, ortaya hem iç ısıtan hem de lezzetli bir çorba çıkıyor!
Bu çorbayı özellikli kılan unsurlardan biri de geçmişte yokluk zamanı tüketilmesiymiş. Yani her ne kadar basit gibi görünse de ovmaç çorbasının Niğdelilerdeki yeri ayrı! Eğer sen de bol salçalı ve doyurucu çorbaları seviyorsan oğma çorbasını mutlaka denemelisin. Fakat karnını fazla doyurmamaya dikkat et, çünkü Niğde’deki meşhur lezzetler henüz bitmedi!
2. Niğde’nin Meşhur Yöresel Yemekleri ve Kebapları
Niğde’nin mutfağı tam anlamıyla “anne eli değmiş” gibi! Hamur işi, bakliyat, taze meyve ve sebzelerle birlikte kırmızı etin de başrolde olduğu bu mutfağın her tabağında emek var. Niğde’nin meşhur yemekleri arasında en bilinenlerden biri de tabii ki Niğde tavası. Bol etli, domatesli ve biberli olan bu Niğde kebabının detaylarına birazdan değineceğiz. Önce gözleri sonra mideleri doyuran Niğde yöresel lezzetleri de ayrı bir mevzu. Mesela, buradaki bazı yemekler tatlı ve ekşiyi bir arada sunacak kadar kendine has lezzetleri barındırıyor!
Niğde’nin meşhur yemeklerini ve damaklarda iz bırakan kebaplarını incelemeden önce Kayseri uçak biletleri fiyatlarını incelemeye ne dersin? Etstur farkıyla bütçene uygun uçak bileti bulabilir, Kayseri’ye iniş sonrası yaklaşık 2 saat içinde Niğde’ye ayak basabilirsin. Tek yapman gereken linke tıklamak ve uçak biletini almak!
2.1. Niğde Tavası
Niğde’ye yolun düşerse ilk sorun şu olabilir: “Niğde tava nerede yenir?”. Çünkü Niğde tavası şehrin açık ara en çok beğenilen popüler lezzetlerinden biri! Niğde tavasında kuşbaşı doğranan kuzu veya dana eti, domates, biber, sarımsak ve soğanla harmanlanıyor. Bu lezzet baharatlar eşliğinde zirveye taşınıyor. Ve en önemlisi, tüm bu malzemeler güveçte ve ağır ateşte uzun uzun pişiriliyor. Eti lokum kıvamına geliyor, sebzeler ise kendine has lezzetini etle birlikte harmanlıyor.
Niğde’ye yolun düştüğünde bu özel lezzeti denemek için Niğde 7/24 açık yemek lokantaları yerine yöresel yemekleriyle ünlü restoranları tercih edebilirsin. Bu işin adabı tabii ki de şehrin yerlisine danışmak! Genellikle eşlikçisi pilav ve tırnak pide ile servis edilen Niğde tavasını mutlaka denemelisin. Eğer et yemeklerine ve kebaba düşkünsen bu lezzeti çok seveceğinden eminiz!
2.2. Mazaklı Köftesi
Mazaklı köftesi, adını Niğde’nin Ulukışla ilçesine bağlı Mazaklı köyünden alıyor. Tam bir lezzet şöleni sunan Mazaklı sulu köftesi, yörede “düğürcük” olarak bilinen ince bulgur ve kıymanın yoğurulmasıyla yapılıyor. Tabii ki Mazaklı köftesinin tek özelliği bu değil. Bu lezzeti diğer köftelerden ayrıştıran noktalardan biri de buram buram hissedilen reyhan aroması. Fakat bu aroma her ne kadar baskın olsa da dengeli bir lezzet yaratıyor.
Mazaklı köftesi özellikle Niğde mutfağını tanımak isteyenler için harika bir seçenek. Hafif acılı ve bol suyu Mazaklı köftesini yöresel ev yemekleri yapan lokantalarda tadabilirsin. Eğer sen de klasik köftelerden sıkıldıysan ve hem kıyma hem de bulgurla zenginleştirilen enfes bir tat denemek istersen adresin belli. Niğde’nin geleneksel sofralarında hala baştacı olan Mazaklı köftesi iştah açan sofralarda seni bekliyor!
2.3.Ditme
Niğde’nin en geleneksel lezzetlerinden biri olan Ditme, adını etin didiklenmesinden alıyor. Ditme yemeği genellikle tavuk veya kuzu eti haşlanarak hazırlanıyor ve etler kemiklerinden ayrılıp didikleniyor. Daha sonra lokum kıvamına gelen etler bol soğan ve salça ile kavruluyor, böylece ortaya tam bir lezzet şöleni çıkıyor!
Ditme yemeği genellikle pilav üstü servis edilse de ekmek arası tüketmeyi sevenler de mevcut. Sen de ditme yemeğini Niğde ziyaretinde ister pilav üstü istersen de ekmek arası deneyebilirsin. Hem lezzetli hem de doyurucu olan ditme yemeği özellikle bayramlarda ve düğünlerde çok sık tüketiliyor.
2.4. Ayva Boranası
Meşhur ayva boranası yemeğini tatlıyla tuzlunun harika bir uyumu olarak düşünebilirsin. Niğde mutfağının en özgün tatlarından biri olan ayva boranasının içinde kuşbaşı et, nohut, ayva ve pekmez bulunuyor. Evet, yanlış duymadın. Pekmez genellikle Türk lezzetlerini tatlandırmak için tercih edilse de söz konusu ayva boranası olunca işler değişiyor ve ortaya harika bir lezzet çıkıyor!
Öyle ki meyvenin doğal tatlılığıyla etin aroması birleşince genel yargının aksine oldukça uyumlu bir tat yakalanıyor. Niğdelilerin ikram olarak servis ettiği bu Niğde tatlısını yöresel yemekler sunan lokantalarda deneyimleme fırsatı elde edebilirsin.
2.5. Üzüm Boranası
Niğde mutfağının “Tatlı mı yoksa tuzlu mu?” diye sordurtan bir diğer lezzeti ise üzüm boranası. Bu yemeği denemeyenlerin aklında soru işareti oluşabilir ancak deneyenlerin genellikle pişman olmadığını söyleyebiliriz!
Üzüm, kıyma veya kuşbaşı et ve soğanla yapılan üzüm boranası, tıpkı ayva boranasında olduğu gibi pekmezle tatlandırılıyor. Ve ortaya yine şaşırtıcı bir lezzet çıkıyor. Tıpkı Osmanlı saray mutfağındaki sıra dışı ve gösterişli lezzetleri andıran üzüm boranasını denemek istiyorsan Niğde et lokantalarını ziyaret edebilirsin.
2.6. Etli Bamya
Etli bamya, Anadolu mutfağının klasiklerinden biri olsa da Niğde usulüyle bambaşka bir seviyeye çıkıyor! Ufak çiçek bamyalarıyla hazırlanan ve bol bol kuşbaşı etle harmanlanan bu lezzete diyecek yok. Hatta pek çok Niğdeliye göre bamyanın en lezzetli hali bu şehirde yapılıyor. Etli bamyanın bu kadar lezzetli olmasındaki en büyük etkenlerden biri de içine bol limon sıkılması. Böylece yemek hafif ekşi bir tat kazanıyor ve lezzeti ikiye katlanıyor.
Etli bamya Türk geleneklerindeki klasik düğün yemeklerinden farklı olsa da Niğde düğünlerinde de servis ediliyor. Çünkü bu yemeğin Niğde yöresel tarifleri arasında sade ama bir o kadar da karakteristik bir yeri var. Eğer Niğde’ye yolun düştüğünde etli bamya yemek için mekan arıyorsan yöresel Niğde lokantalarını tercih edebilirsin.
2.7. Pirinçli Elma Dolması
Pirinçli elma dolması Niğde mutfağının ne kadar yaratıcı ve cesur olduğunu kanıtlayan bir lezzet. İçinde ekşi elmanın yer aldığı ve temelde kıyma ve pirinçle hazırlanan bu yemek bol baharatla harmanlanıyor. Kulağa ilginç geliyor, öyle değil mi? İşin özü şu ki bu yemek yapılırken elmaların içi oyuluyor ve harçla dolduruluyor.
İster fırında ister tencerede pişirilen pirinçli elma dolması, meyvenin mayhoş tadıyla birleşiyor ve Niğde mutfağından yine özgün bir tat ortaya çıkıyor. Tahmin edersin ki pirinçli elma dolmasını her restoranda bulmak pek kolay değil. Bu özel lezzeti denemek istersen Niğde ziyaretinde yerlilere danışabilir ve pirinçli elma dolmasıyla meşhur lokantaları ziyaret edebilirsin. Pirinçli elma dolmasının deneyenlerin hafızasına kazınan bir tat olduğunu şimdiden söyleyelim!
2.8. Papara
İsmiyle bile merak uyandıran papara yemeği, Niğde mutfağının sıcacık ruhunu yansıtan, nostaljik ve epey doyurucu bir lezzet. Niğde’de israfı önlemek ve hem karın doyuran hem de lezzet dolu bir kap yemek elde etmek amacıyla yapılan bu tarifin ana malzemesi bayat ekmek. Evet, yanlış duymadın. Küp küp doğranan bayat ekmekler öyle bir lezzet sunuyor ki sen de çok şaşıracaksın.
Çünkü papara yemeği tereyağında kavrulmuş soğan, salça ve baharatlarla harmanlanıyor. Bu sos bayat ekmeklerin üzerine dökülüyor ve kimi zaman peynir veya çökelekle de zenginleştiriliyor. Ortaya tahmin edemeyeceğin kadar lezzetli bir öğün çıkıyor! Az malzemeyle yoğun lezzet sunan papara hem pratikliği hem de doyuruculuğuyla Niğde’de sık sık tüketiliyor.
2.9. Cevizli Erişte
Niğde mutfağının en sevilen tatlarından biriyle tanış: Cevizli erişte! Bu yöresel yemekte el yapımı, ince ince kesilen ve haşlanan erişteler ufalanmış ceviz içiyle buluşuyor. Üstelik tıpkı pek çok Niğde yemeğinde olduğu gibi üzerine dökülen tereyağıyla farklı bir seviyeye ulaşıyor.
Niğdeliler cevizli erişte yemeğini tek başına bir ana öğün gibi de tüketiyor, lezzetli mi lezzetli et yemeklerinin iştah açan eşlikçisi olarak da! Sen de Niğde’de ne yenir sorusunun peşindeysen evlerde sofralara lezzet katan pratik ve doyurucu cevizli erişteyi deneyebilirsin!
3. Şerbetli ve Sütlü Lezzetler: Niğde’de Ne Tatlı Yenir?
Eğer tatlıya düşkünsen Niğde mutfağında seni mutlu edecek pek çok lezzet var! Çünkü bu şehir hem şerbetli hem de sütlü tatlılar konusunda epey cömert. Hafif tatlılar damak tadına hitap ediyorsa Niğde harika lezzetler sunuyor. Peki ya şerbetli tatlılar? Merak etme, Niğde’deki meşhur tatlılar arasında bol şerbetli geleneksel tatlı çeşitleri de bulunuyor. Niğde tatlısı deyince akla ilk gelenlerden biri de halveter tatlısı.
Bu tatlının neden bu kadar çok sevildiğine birazdan değineceğiz. Fakat öncesinde Niğde’nin diğer meşhur tatlılarına da kısaca değinelim. En az halveter tatlısı kadar meşhur olan diğer lezzetler ise kaymak tatlısı ve burma tatlısı. İsmiyle bile merak uyandıran bu tatlıları Niğde ziyaretinde denemeye ne dersin? O halde okumaya devam edebilirsin!
3.1. Halveter Tatlısı
Niğde’de çok meşhur olan halveter tatlısının ismi de tadı da merak uyandırıyor. Bu tatlı un, nişasta ve pekmezle yapılan, helva kıvamında ama biraz daha akışkan yapısıyla gönülleri fetheden bir lezzet. Halveter tatlısında pekmez yerine nişasta kullananlar da mevcut. Ancak pek çok kişi bu tatlının pekmezle yapılması gerektiğini vurguluyor. İsteğine göre pekmezli veya şekerli çeşitlerini deneyebilirsin.
Yapımı son derece pratik olan halveter tatlısının kıvamını tutturmak pek de kolay değil. Açıkçası bu iş için biraz ustalık gerekiyor. Üzerine ceviz parçaları serpilerek yapılan halveter tatlısını yöresel tatlıcılarda bulabilir veya pastanelerde tadabilirsin!
3.2. Kaymak Tatlısı
Eğer şerbetli tatlılar sana ağır geliyor ve hafif tatlıları seviyorsan kaymak tatlısı tam senlik! Niğde mutfağındaki sütlü lezzetlerin başında bu tatlı geliyor. Süt, irmik ve şekerle yapılan bu muhallebi kıvamındaki kaymak tatlısı iyice soğuduktan sonra üzerine eklenen taze kaymakla bambaşka bir boyuta ulaşıyor.
Kaymak tatlısı ağızda adeta eriyen yumuşacık dokusu ve ferah tadıyla Niğdelilerin favorisi niteliğinde! Eğer midende yer kalmadıysa ve hafif bir tatlı denemek istiyorsan kaymak tatlısını tercih edebilirsin. Her kaşıkta damaklarda iz bırakan bu tatlının hiç baymadığını sen de göreceksin!
3.3. Burma Tatlısı
Tatlı krizine bol şerbetli bir çözüm arıyorsan burma tatlısını mutlaka denemelisin. Niğde’nin en çıtır lezzetlerinden biri olan burma tatlısı, bol cevizli iç harcı ve incecik açılmış yufkasıyla mest ediyor. Oklavaya sarılıp burma şekli verilen yufkalar, fırında tam kıvamında kızartıldıktan sonra sıcak şerbetle buluşuyor ve ortaya “Yok böyle bir lezzet!” dedirten bir sonuç çıkıyor.
Evet, burma tatlısına Anadolu’nun pek çok bölgesinde rastlamak mümkün. Ancak Niğde’deki burma tatlısının ceviz oranı çok daha yoğun. Böylece şerbet ve ceviz arasında müthiş bir denge yakalanıyor ve burma tatlısı neredeyse hafif denebilecek bir lezzete kavuşuyor. Burma tatlısının tadını merak ettiysen şehirde farklı noktalardaki pastane ve tatlıcıları ziyaret edebilirsin.
4. Niğde Gezisine Eşlik Edecek Lezzetler ve İçecekler
Niğde gezine sadece tarih değil yöresel lezzetler de eşlik etsin istiyorsan seçeneğin bol! Şehri turlarken tüketebileceğin ferahlatan içeceklerin yanı sıra lezzetli eşlikçiler de Niğde ziyaretini unutulmaz kılacak. Öyle ki Niğde’de kahvaltı yapılacak yerler arasında taş fırından çıkan pideler ya da beyaz kiraz reçeli favoriler arasında.
Sen de gezinin ortasında biraz dinlenmek istersen Niğde kafelerinde soluklanabilir ve her yudumuyla serinleten içecekleri tadabilirsin. Niğde gezine eşlik edecek lezzetleri ve içecekleri keşfetmek için okumaya devam edebilirsin!
4.1. Niğde Gazozu
Niğde’ye gelip de her yudumunda nostalji barındıran Niğde gazozunu denemeden olur mu? Tabii ki olmaz! Niğde’nin simgelerinden biri haline gelen Niğde gazozu, sıradan gazozların çok daha ötesinde bir lezzet sunuyor. Tadıyla nam salan Niğde gazozu genellikle ahududu aromasıyla öne çıkıyor ve tam 1960’lı yıllardan beri severek tüketiliyor. Bu gazoz Niğdeliler için renginden kokusuna kadar her yudumuyla “Çocukluğuma döndüm!” dedirtecek cinsten.
Niğde gazozunun bu şöhreti elbette ki onu tüm marketlerde, kafelerde ve restoranlarda bulmayı kolaylaştırıyor. Şehre adım attığında Niğde gazozunu deneyebilir, bu nostaljik lezzetin tadına ilk andan varabilirsin.
4.2. Beyaz Kiraz Reçeli
Niğde’ye yolun düşerse tadına bakman gereken lezzetlerden biri de beyaz kiraz reçeli. Ulukışla’nın bereketli topraklarında yetişen nadir beyaz kirazlar sadece görüntüsüyle değil kendine has aromasıyla da fark yaratıyor! Özellikle kahvaltılarda reçel tüketmeye bayılıyorsan beyaz kiraz reçelinin lezzetine bayılacaksın. Niğde’nin kahvaltı yapılacak yerlerinde deneyebileceğin beyaz kiraz reçelini yerel pazarlarda ve dükkanlarda da bulabilirsin. Beyaz kiraz reçelini ister sevdiklerine hediye edebilir istersen de kahvaltı yaparken keyifle tüketebilirsin!
Gördüğün gibi Niğde mutfağı son derece geniş bir lezzet evreni sunuyor. Tencerede ağır ağır pişen et yemekleri, bulgurla zenginleşen tarifler, tatlı ve tuzlu lezzetler, cevizle taçlanan erişte gibi yöresel tatlar Niğde mutfağının temelini oluşturuyor. Mangır çorbasından Niğde tavasına, halveter tatlısından beyaz kiraz reçeline kadar unutulmaz tatlarla dolu bu şehir, sokak aralarındaki yöresel restoranları ve et lokantalarıyla yeme-içme kültürünü yıllardır korumayı başarıyor.
Üstelik Niğde sadece yemeğiyle değil; taş sokakları, tarihi yapıları ve sıcakkanlı insanlarıyla da ruhunu doyuracak bir şehir. Kısacası Niğde’ye gittiğinde hem karnın hem kalbin tok dönebilirsin. O halde şimdi keşfetme zamanı: Niğde seni çağırıyor!
Niğde’nin tadı damağında kalacak yöresel lezzetlerini yerinde keşfetmeye hazır mısın? Etli tavasından şerbetli tatlılara, sıcacık çorbasından gazozuna kadar bambaşka bir mutfak deneyimi Niğde’de seni bekliyor! Niğde’nin doğasını, tarihini ve sofralarını keşfetmek için şimdi harekete geç, Etstur’un sunduğu ayrıcalıklarla Niğde otelleri ve konaklama yerlerini hemen incelemeye başla!
