Midyat sokaklarında dolaşırken tencerelerden yükselen baharatlı kokularla büyülenmemek elde değil! Mardin mutfağının kalbindeki yüzlerce yıllık tariflerle bezenmiş damak çatlatan lezzetleri senin için bir araya getirdik!
Güneydoğu Anadolu’nun baharatlı mutfağı, Midyat’ta Mezopotamya’nın izlerini taşıyan tariflerle zenginleşiyor. Binlerce yılın birikimi, tandır ateşinde yavaş yavaş pişen etlerde, sabırla yoğrulan köftelerde ve fırından yeni çıkmış çıtır hamur işlerinde hayat buluyor. Mesela bu topraklarda bulgur sadece bir tahıl değil, neredeyse her yemeğin ana malzemesi. Ayrıca yörenin iklimi üzümden fıstığa, tahıldan bakliyata kadar birçok yerel ürünü mutfağa taşıyor.
Et deyince akla ilk gelen tabii ki kuzu eti! Baharatlar ise bu mutfağın en renkli oyuncusu: Sumak, karabiber, tarçın ve yenibahar yemeklere karakter ve derinlik katıyor. Midyat mutfağında geleneksel pişirme yöntemleri de hala yaşatılıyor. Sen de hem kültürel bir keşif yapmak hem de gerçek Güneydoğu yemekleriyle tanışmak istiyorsan vakit kaybetmeden detaylara geçelim!
1. Midyat ve Mardin Mutfağının Yıldızları: Ana Yemekler ve Çorbalar
Mardin ve Midyat mutfağı geleneklerle harmanlanıyor. Burada her yemek geçmişten gelen bir mirası taşıyor. Kimi düğün sofrasından, kimi gölgelik bir avludan, kimi de taş fırının sıcaklığından geliyor. Öyleyse gel, Mardin yemek kültürünü çok daha yakından tanıyalım!
1.1. Kaburga Dolması
Mardin mutfağının en gösterişli yemeklerinden biriyle başlıyoruz: Kaburga dolması! İçi açıldığında insanı karşılayan nefis kokular pirinç, kuş üzümü, badem ve baharatların lezzetli uyumundan geliyor. Kuzu kaburgası özenle açılıyor ve bu özel iç pilavla dolduruluyor. Ardından fırında veya tandırda uzun uzun pişiriliyor. Etin lokum gibi olması için sabır şart. Düğünlerde, bayram sofralarında ya da kalabalık misafir masalarında sık sık boy gösteriyor. Ancak Mardin’in meşhur yemeklerini sunan lokantalarda da bu efsaneyi tadabilirsin.
1.2. İkbebet (Mardin Usulü İçli Köfte)
İkbebet, her lokmasında bölgenin dokusunu hissettiren bir lezzet. İnce bulgur ve kıymayla hazırlanan dış harcın içine soğanlı, cevizli ve baharatlı kıymayla hazırlanan iç harç dolduruluyor. En yaygın hali haşlanmış olsa da kızartılmış versiyonuyla da karşılaşabilirsin. Süryani yemek geleneğiyle iç içe geçmiş bir kültürel miras taşıyan bu lezzet, bugün herkesin sofrasında kendine yer bulan özel bir içli köfte türü diyebiliriz. Evlerde, esnaf lokantalarında ve geleneksel yemeklerin servis edildiği mekanlarda bu lezzetle tanışabilirsin.
1.3. Sembusek (Kapalı Lahmacun/Mardin Pizzası)
İnce açılmış hamur, kıymalı iç harç ve taş fırın… Mardin’in kapalı lahmacunu olan sembusek, şehrin vazgeçilmez sokak lezzetleri arasında yer alıyor. İç harcı kıyma, soğan ve baharatla hazırlanıyor. Ardından yarım ay şeklinde kapatılıp fırınlanıyor. Dışı çıtır, içi yumuşacık olan bu hamur işi, ayranla birlikte tüketiliyor. Sabah atıştırmalığı da olabiliyor, akşamüstü doyurucu bir ara öğün de! Çarşı içindeki fırınlarda, küçük lokantalarda ve yöresel ev yemekleri sunan yerlerde sembusek yiyebilirsin. Midyat’ta yemek turuna çıktığında sembuseksiz bir durak eksik kalabilir, bizden söylemesi!
1.4. Dobo
Yumuşacık kuzu kolu, içine saklanmış sarımsak ve bademle birleşince ortaya çıkan Midyat lezzetine “dobo” deniyor. Bu tarif için et önce özel baharatlarla marine ediliyor, ardından kısık ateşte uzun saatler pişirilerek ağızda dağılan bir kıvama ulaştırılıyor. Mardin sofralarının ağırlıklı konuklarından biri olan dobo, en çok da özel misafirler için hazırlanıyor ancak sunumu sade tutuluyor. Etli yemeklere düşkünsen dobo tam senlik bir lezzet! Bu lezzeti denemek için Mardin’deki yöresel restoranları rotana ekleyebilirsin.
1.5. Alluciye (Erik Yahnisi)
Hafif sulu bir kıvama sahip olan alluciye, yani erik yahnisi ekşi ve tatlı lezzetleri bir arada sunuyor. Taze can erikleriyle pişirilen kuzu etiyle hazırlanan bu yemek, Mardin’de özellikle ilkbahar ve yaz aylarında sık sık tüketiliyor. Eriğin ekşimsi tadı, etin yumuşaklığıyla birleşince ortaya eşsiz bir aroma çıkıyor. Bölgenin mevsimlik mutfağını keşfetmek istersen bu yemeğe bir şans verebilirsin. Denemek için Mardin çarşısındaki bazı lokantalara veya ev yemeği sunan yerlere uğramanı öneriyoruz.
1.6. Lebeniye Çorbası
Hafif ve ferah bir başlangıç isteyenler için lebeniyye tam yerinde bir tercih! Yoğurt, pirinç ve minik köftelerle hazırlanan ve bazen nohutla da zenginleştirilen bu çorba, nane ve pul biberle tatlandırılıyor. Soğuk günlerde sıcaklığı, sıcak günlerde ise hafifliğiyle mideye iyi geldiği söyleniyor. Bu eşsiz lezzeti Mardin’in esnaf lokantalarında veya ev yemekleri sunan mekanlarda tadabilirsin. Mardin mutfağına hafif bir tabakla başlamak istersen mutlaka dene!
1.7. Kibbe (Çiğ Köfte ve Pişmiş Versiyonları)
Midyat ve çevresinde kibbe dendiğinde bir kültürden söz ediliyor! Çiğ köfte versiyonu; yağsız et, ince bulgur, isot ve baharatlarla yoğruluyor. Bu tarifin sini köftesi gibi pişmiş tepsi tarifleri de bölgede oldukça yaygın. Özel günlerde, sıra gecelerinde ve kalabalık sofralarda bu tarifler baş köşeye kuruluyor. Mardin ve Midyat lokantalarında kibbenin pişmiş versiyonlarını, sokakta ise çiğ halini tadabilirsin.
1.8. Mardin Tabağı / Midyat Tabağı
Mardin ya da Midyat tabağında tek bir yerde birçok yöresel lezzet küçük porsiyonlarla sunuluyor. İçinde sembusek, ikbebet, humus, ezme, kimi zaman güveç ve içli köfte olabiliyor. Eğer ne yiyeceğine kolay karar veremeyenlerdensen bu tabakla birçok lezzeti aynı anda keşfedebilirsin. Özellikle yöresel restoranlara ilk kez gelen misafirler için ideal bir seçim!
2. Midyat’ta Tadılması Gereken Özel Tatlar ve Kebaplar
Midyat kebaplarında etin en güzel hali, közün üstünde ya da taş fırının içinde şekilleniyor. Bir yandan sokaklara döner kokusu yayılıyor, bir yandan da taze sebzelerle hazırlanan kebaplar servis ediliyor. Yöreye özgü bu özel tatları keşfetmeden Midyat’tan ayrılmak olmaz!
2.1. Midyat Döneri
Döner her yerde bulunabilse de Midyat döneri bir başka! Marinasyonu biraz daha yoğun ve baharatları daha belirgin olan bu meşhur lezzet, etlerin odun ateşinde yavaşça pişirilmesiyle hazırlanıyor. Midyat dönerinin lavaşı ince ve taze, eti ise bol porsiyonlu oluyor. Dilersen pilav üstü, dilersen de dürüm şeklinde tüketebilirsin. İlçedeki dönercilerde ve esnaf lokantalarında bu lezzeti kolayca bulabilirsin.
2.2. Soğan Kebabı
Adından da anlayacağın üzere bu kebapta soğan başrolde! Mersin’in meşhur soğan kebabında küçük arpacık soğanların arasına kıymalı köfteler diziliyor, fırında veya tepside yavaşça pişerken üzerine bazen nar ekşisi gezdiriliyor. Sonuç ise ekşili, tatlımsı, yumuşak ve bol aromalı bir kebap! Mardin ve Midyat çevresinde bu lezzete sıkça rastlayabilirsin. Soğan kebabı özellikle kış sofralarında sıcak sıcak servis edildiğinde damakları şenlendiriyor.
2.3. Patlıcan Kebabı (Balcan Kebabı)
Midyat’ta patlıcanın en yakıştığı yemeklerden biri de balcan kebabı! Şişe dizilmiş patlıcan ve köfte dilimleri, közde ya da fırında birlikte pişiyor. Domates ve biberle zenginleştirilen bu kebap hem görsellik hem lezzet açısından çok doyurucu bir alternatif. Hele ki patlıcanlar mevsimindeyse Midyat’ta lezzetin zirvesini yakaladın demektir! Bu lezzeti meşhur kebapçılarda ve yöresel lokantalarda deneyebilirsin.
2.4. Zingil (Hamur Kızartması)
Mardin’e özgü zingil hem sabah kahvaltısına hem de akşamüstü çayına çok yakışan bir hamur lezzeti. Bu tarif için mayalı hamurdan parçalar koparılıp kızgın yağda altın rengine gelene kadar kızartılıyor. Tatlı versiyonunda üzerine şerbet ya da pekmez dökülüyor. Tuzlu hali ise sade, peynirle veya zeytinle tüketiliyor. Mardin hamur kızartması evlerde sıkça yapılıyor ama bazı fırın ve kahvaltı yerlerinde de bu çıtır çıtır hamur kızartmasını tadabilirsin!
3. Midyat’ta Güne Başlarken: Kahvaltılıklar
Midyat’ta güne taş avlularda kurulmuş leziz mi leziz sofralarla başlanıyor. Yerel peynirler, zeytinyağına batırılmış zahter ve mis kokulu ev yapımı reçeller Midyat sabahlarını taçlandırıyor. İşte Midyat kahvaltı kültürünün olmazsa olmazları!
3.1. Yöresel Peynirler
Midyat’ta genellikle keçi veya koyun sütünden yapılan peynirler tercih ediliyor. Örgü peyniri, tuzlu lavaş peyniri ya da lor benzeri yumuşak çeşitler kahvaltıların demirbaşı kabul ediliyor. Yoğun aromalı ve besleyici bu peynirler, taze otlarla veya zeytinyağıyla birlikte sunulunca tam bir lezzet bombasına dönüşüyor. Yöresel ürün satan dükkanlarda ve kahvaltı menüsü sunan mekanlarda bu leziz peynirlerle tanışabilirsin.
3.2. Zahter ve Zeytinyağı
Zahtersiz bir Midyat kahvaltısı düşünülemez! Bu kekik karışımı; susam, sumak ve bazen de kuru yemişle harmanlanıyor. Yanına zeytinyağı da geldi mi her şey daha da güzel oluyor! Sıcacık ekmek önce yağa sonra zahtere batırılarak tüketiliyor. Tabii bölgedeki zeytinliklerden gelen yağların kalitesi de bu ikiliyi daha lezzetli kılıyor. Zahter ve zeytinyağını denemek istersen kahvaltı sofralarında veya yöresel ürün tezgahlarında rahatlıkla bulabilirsin.
3.3. Ev Yapımı Reçeller ve Pekmez
Midyat’ta kahvaltı sofralarının renkli köşesinde tatlı bir kapanış yapmak isteyenler için ev yapımı reçeller ve pekmezler öne çıkıyor. Üzüm, incir ve karadut gibi yerel meyvelerle hazırlanan reçeller sabah kahvaltısına lezzet dolu bir mutluluk katıyor. Dut veya üzümden yapılan pekmez ise bazen sade, bazen de tahinle birlikte servis ediliyor.
4. Midyat’ın Tatlı Sırları: Yöresel Tatlılar
Midyat sokaklarında gezerken deneyebileceğin zengin lezzetler henüz bitmedi! Kültürel zenginlik bu kez çöreklerde, pelte kıvamındaki pekmezli tatlılarda ve rengarenk şekerlemelerde karşına çıkıyor. Eğer Midyat gezilecek yerler listenin sonuna tatlı bir final eklemek istersen bir alt satırdan itibaren keşfetmeye başla!
4.1. Kiliçe (Mardin Çöreği)
Dışı hafif sert ama içi yumuşacık olan kiliçe, Midyat mutfağının aromatik lezzetlerinden biri. Daha ziyade bayramlarda ve özel günlerde yapılan bu çörek; mahlep, tarçın, rezene ve susam gibi baharatlarla hazırlanıyor. Mardin kiliçesinin yuvarlak, örgülü ya da dolgulu gibi farklı şekillerde yapılan versiyonları da mevcut. Sen de yöresel ürün satan yerlerde ya da pastanelerde bu tatlıyı deneyebilirsin.
4.2. Harire Tatlısı
Pekmez, un ve tarçınla yapılan pelte kıvamındaki harire, üzerine ceviz serpilerek servis ediliyor. Dengeli bir tat sunan bu lezzet, tatlı krizlerine birebir! Mardin’e özgü harire tatlısı besleyici olduğu için kahvaltı sofralarına da pek yakışıyor. Bu tatlı, çoğunlukla geleneksel tariflerle evlerde hazırlanıyor ama bazı tatlıcılarda ya da lokantalarda da bulup tatman mümkün.
4.3. İmlebbes (Badem Şekeri)
İmlebbes, kavrulmuş bademlerin lahor ağacı köküyle renklendirilmiş şekerle kaplanmasıyla hazırlanıyor. Bu eşsiz lezzet, görüntüsü ve kıtırlığıyla Midyat’a özgü bir ikramlık sunuyor. Çayın yanında harika gittiği gibi hediyelik olarak da çok tercih ediliyor. Midyat çarşısında, şekerlemecilerde ya da yöresel dükkanlarda bulabileceğin imlebbesi seyahatinden tatlı bir anı kalması için de satın alabilirsin!
Midyat’ın meşhur lezzetlerine yer verdiğimiz yazımızın burada sonuna geldik. Midyat taş evleri, dar sokakları ve tarihi atmosferinin yanı sıra bir tabak yemeğe sığdırdığı yüzyıllık hikayelerle de gezginleri cezbediyor. Kaburga dolmasından sembuseğe, zahterden imlebbese kadar her yerel lezzet, geçmişin izini bugünün sofrasında yaşatıyor. Yolun bu büyülü coğrafyaya düştüğünde birbirinden meşhur lezzetleri keyifle deneyimlemeyi sakın ihmal etme!
Lezzet rotanı şimdiden planlamak istersen Etstur ile Midyat otelleri arasından sana uygun olan konaklama seçeneğini kolayca bulabilir, bu eşsiz sofraları tam yerinde deneyimleyebilirsin!
